Tytuł strony

Aleksander Wat, właściwie Aleksander Chwat– polski pisarz i poeta z kręgu futurystów pochodzenia żydowskiego. Był również tłumaczem literatury anglosaskiej, francuskiej, niemieckiej, rosyjskiej i radzieckiej.

Współtwórca polskiego futuryzmu. W 1919 współaranżował „pierwszy polski występ futurystyczny”.

Studiował na Wydziale Filologicznym UW. Debiutował w 1920 na łamach prasy jako poeta. W latach 1921–1922 był redaktorem czasopisma „Nowa Sztuka”, a w latach 1924–1925 „Almanachy Nowej Sztuki”. 1929–1931 redaktor „Miesięcznika Literackiego” i kierownik Spółdzielni Wydawniczej „Tom”. W latach trzydziestych był kierownikiem literackim Wydawnictwa Gebethner i Wolff. Po powrocie do Polski w 1948 został redaktorem naczelnym Państwowego Instytutu Wydawniczego.

Na początku lat 20. odbywał w Ostrowie Wielkopolskim służbę wojskową w złożonym z ochotników 221 pułku piechoty. Od końca lat 20. sympatyzował z komunistami, współredagował zawieszony w 1931 roku „Miesięcznik Literacki” – pismo o kierunku marksistowskim. Pod koniec lat 30. redaktor w znanym wydawnictwie Gebethner i Wolff. Po wybuchu wojny ucieka na wschód. 19 listopada 1939 roku podpisał oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej. W styczniu 1940 został we Lwowie aresztowany wraz z Władysławem Broniewskim przez NKWD w zorganizowanej prowokacji. Więziony m.in. na Łubiance i w Saratowie, następnie zesłany do Kazachstanu. W Ałma Acie odnajduje żonę Paulinę (Olę) Watową i 9-letniego syna Andrzeja. Był następnie delegatem regionalnym Rządu RP, odmówił przyjęcia obywatelstwa radzieckiego. Wrócił w 1946 do Polski, już pozbawiony sympatii do komunizmu. Od 1959 przebywał na emigracji. Po wyjeździe na Zachód robił sobie rozmaite nadzieje, ale większość z nich nigdy się nie spełniła. Kilkanaście miesięcy pracował we Włoszech jako redaktor polskiej serii w mediolańskim wydawnictwie Umberta Silvy. W 1961 osiadł w Paryżu. Nękany przewlekłą chorobą (zespół Wallenberga powodujący ostre bóle głowy) popełnił samobójstwo poprzez przedawkowanie leków przeciwbólowych. Siostrą Aleksandra Wata była znana aktorka dramatyczna Seweryna Broniszówna.

O losach Aleksandra, Oli i Andrzeja Watów w czasach radzieckich opowiada paradokumentalny film Roberta Glińskiego Wszystko, co najważniejsze. Watowi poświęcił także piosenkę p.t. Aleksander Wat Jacek Kaczmarski.